onder de motorkap
Caro Sicking voor nonfiXe
Lang gedacht dat elektrisch vervoer dé oplossing zou zijn voor schone mobiliteit. In feite is dat nog steeds zo, ware het niet dat de opslag van hernieuwbare energie in batterijen, van bijvoorbeeld elektrische auto’s, de duurzame droom in duigen slaat.
Slavernij, vervuiling en corruptie zitten onder de motorkap van de zogeheten mobiele revolutie. Big business en Big men hebben wederom een manier gevonden om alle rotzooi te verplaatsen naar de armste bevolking, ver weg – denkt men – van het rijke Westen.
In de negentiende eeuw werden wapens en kleding gemaakt voor Afrika; de kwaliteit inferieur want het moest goedkoop. Er was een naam voor die producten: ‘Good for Negers’[1]. Onder het mom van antislavernij campagnes werden hele gebieden onder Europees juk gebracht. De slavernij werd vervangen door dwangarbeid en uitbuiting. Ook daar was een reden voor: ‘Ik laat een man pas gaan als ik hem genezen heb van zijn ergste ondeugd, luiheid. Na zes jaar heb ik hem geleerd om te werken.’[2] Deze quote is van de Belgische kapitein Jules Ramaeckers (1848-1882) die een systeem van zes jaar dwangarbeid opzette in Karema, in het huidige Tanzania.
En, er is nog steeds niets veranderd. De armsten zijn altijd de klos. Armoede en corruptie zijn vruchtbare grond voor gedwongen arbeid en andere vormen van slavernij. De Global Slavery Index 2018[3] spreekt over 40,3 miljoen moderne slaven anno 2016. 71% daarvan is vrouw. Handel in organen en kindsoldaten zijn niet meegerekend.
Hoewel slavernij in het Westen minder voorkomt, importeren de rijke landen aan de lopende band goederen waarvan de supply chain besmet is met gedwongen- en kinderarbeid, milieuvervuiling en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Laptops, computers, mobiele telefoons en kleding lopen op kop. De supply chain van deze artikelen behoort tot de meest vervuilende.
Bovengenoemde apparatuur, en ook bijvoorbeeld de elektrische auto, bevat batterijen waarvan lithium, kobalt en grafiet de grondstoffen zijn.
De prognose is dat er, ten opzichte van 2015, in 2030 2565% meer lithium, 2382% meer kobalt en 2577% meer grafiet nodig is voor de batterijen van elektrische auto’s in Europa.[4]
Zo’n twee derde van alle kobalt winning wereldwijd komt uit Congo. Twintig procent van de Congolese kobalt wordt handmatig gedolven door zogenoemde creuseurs, gravers. Zij werken onder abominabele omstandigheden in een toxische omgeving. Naar schatting zijn er meer dan 255.000 creuseurs, waaronder 35.000 kinderen, sommigen niet ouder dan zes jaar.[5]
Een vijftienjarig Congolees meisje, genaamd Elodie, krijgt 58 cent voor een zak kobalt. Het kost haar een dag om die zak te vullen. Ze is wees, haar ouders zijn bezweken aan de kobaltkoorts der rijken. Elodie is moeder. Haar twee maanden oude baby is stevig op haar rug gebonden. Iedere ademtocht bevat metalen.
De universiteiten van Lubumbashi en Leuven deden onderzoek in Kasulo, een wijk van Kolwezi, in het voormalige Katanga, al sinds eind 19e eeuw het hart van de Congolese mijnstreek.
‘Kinderen die in de buurt van mijnontginning wonen, bleken tien keer zoveel kobalt in hun urine te hebben als kinderen die elders wonen. Hun waarden waren veel hoger dan wat voor een Europese fabrieksarbeider als onaanvaardbaar geldt. Deze studie mag dan beperkt zijn, maar de verschillen zijn zo frappant dat je ze niet kan toeschrijven aan het toeval,’ aldus arts-toxicoloog professor Benoit Nemery van KU Leuven[6]. Hij voegt eraan toe: ‘Kobalt is gelukkig niet zo toxisch als lood, cadmium of arseen. Maar naast kobalt zagen we ook verhoogde concentraties van andere metalen. We stelden bovendien vast dat het DNA van de blootgestelde kinderen meer beschadigd was dan dat van de controlegroep. In een andere studie, die nog loopt, zijn er aanwijzingen dat bij kinderen van mijnwerkers een groter risico bestaat op aangeboren misvormingen.’
In april 2020 worden de onderzoeksresultaten van de studie waarover Benoit Nemery spreekt, bekend gemaakt.[7] Een van de opvallende bevindingen is, dat vaders werkzaam in en om de kobaltmijn een groter risico lopen op baby’s met een ernstige geboorteafwijking, zoals een open rug (spina bifida). Baby’s worden geboren met ernstige handicaps waaronder verlamming, een waterhoofd, incontinentie, spierspasmes. De handicaps worden veroorzaakt door hoge concentraties mangaan en zink in de navelstreng en de foetale kant van de placenta. De onderzoekers wijten dat aan vergiftigd sperma van mijnwerkers.
Vier vijfde van de Congolese kobaltproductie komt uit voormalige staatsmijnen die nu in handen zijn van internationale ondernemingen. Mijnbouw- en handelsmaatschappij Glencore produceert bijna een derde van de kobalt op wereldschaal. Uit de Paradise Papers blijkt dat de mijnreus, ook in Congo, voor miljoenen belasting heeft ontdoken en smeergelden heeft betaald.[8]
De multinational bezit 74% van Katanga Mining lmt. in Congo. De mijnconcessie werd verlaagd van $585 miljoen naar $140 miljoen, dankzij de vriendschappelijke relatie met een schimmige zakenman uit Israël dichtbij dictator Kabila. Er is meer dan $100 miljoen aan smeergeld betaald.[9]
Multinationals die consumentenproducten, zoals telefoons en elektrische auto’s, maken, zijn de onverschillige afnemers van de blauwe bloedsteen. Amnesty International onderzocht de staat van conduite van de auto-industrie m.b.t. Congolees kobalt voor batterijen in elektrische auto’s.[10]
Tesla en BMW komen er het best uit. Maar let wel, ze scoren niet hoger dan ‘voldoende’ en dat enkel op onderzoek naar de supply chain van Congolees kobalt. De overige scores[11] van deze twee autofabrikanten zijn ‘matig’ tot ‘minimaal’.
Daimler, Fiat-Chrysler, General Motors en Volkswagen halen op geen enkel punt een ‘voldoende’. Renault komt niet verder dan ‘minimaal’ en blinkt uit door ‘geen actie’ te hebben ondernomen.
Kortom, van de hier onderzochte elektrische autofabrikanten heeft er niet één een gezonde batterij onder de motorkap. En dan hebben we het alleen nog maar over kobalt.
Slaap zacht.
Bewerking uit: ‘Joseph zonder Bijnaam‘, historische roman in wording.
[1] Uitdrukking gemunt door Louis Vignon, Les Colonies Françaises, leur situation économique leur utilité pour la métropole, leur avenir, par Louis Vignon, ancien chef du cabinet du minister du commerce, ancien sous-chef du cabinet du sous-secrétaire d’état aux colonies, 1886, p. 88
[2] Roberts, Allen F.. A Dance of Assassins (African Expressive Cultures) (p. 23). Indiana University Press. Kindle Edition. p. 132-134
[3] Global Slavery Index 2018, landenlijst m.b.t. slavernij. De lijst wordt samengesteld door de Australische Walk Free Foundation, http://www.globalslaveryindex.org.
[4] COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT Report on Raw Materials for Battery Applications, Brussels 22.11.2018, SWD(2018) 245/2 final, p. 10.
[5] Kara, Siddharth, Is your phone tainted by the misery of the 35000 children in Congo’s mines? The Guardian, 12 oktober 2018. Kara, Siddharth, http://siddharthkara.com, https://www.theguardian.com/global-development/2018/oct/12/phone-misery-children-congo-cobalt-mines-drc.
[6] Gezamenlijk onderzoek KU Leuven en Universiteit Lubumbashi kritisch voor kobaltontginning in Congo, 20.09.2018. https://nieuws.kuleuven.be/nl/2018/gezamenlijk-onderzoek-ku-leuven-en-universiteit-lubumbashi-kritisch-voor-kobaltontginning-in-congo.
[7] Metal mining and birth defects: a case-control study in Lubumbashi, Democratic Republic of the Congo, Daan Van Brusselen, Tony Kayembe-Kitenge, Sébastien Mbuyi-Musanzayi, Toni Lubala Kasole, Leon Kabamba Ngombe, Paul Musa Obadia, Daniel Kyanika wa Mukoma, Koen Van Herck, Dirk Avonts, Koen Devriendt, Erik Smolders, Célestin Banza Lubaba Nkulu, Benoit Nemery, www.thelancet.com/planetary-health, Vol 4 April 2020, https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2542-5196%2820%2930059-0. Geraadpleegd 06.05.20. Kelly, Annie, Pollution causing birth defects in children of DRC cobalt miners – study, Global development, The Guardian, 06.05.20, https://www.theguardian.com/global-development/2020/may/06/pollution-causing-birth-defects-in-children-of-drc-cobalt-miners-study. Geraadpleegd 06.05.20.
[8] International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), Paradise Papers, ‘Glencore Fights Transparency On One Continent, Pays $22m Settlement On Another’, December 2018. https://www.icij.org/investigations/paradise-papers/glencore-fights-transparency-on-one-continent-pays-22m-settlement-on-another/
[9] The Public Eye, Glencore’s murky deals in the DRC, https://www.publiceye.ch/en/topics/commodities-trading/glencore-in-drc.
[10] Time to recharge: corporate action and inaction to tackle abuses in the cobalt supply chain, Amnesty International, November 2017, https://www.amnesty.org/download/Documents/AFR6273952017ENGLISH.PDF, p.78. ‘This is what we die for, Human Rights abuses in the Democratic Republic of the Congo power the global trade in cobalt’, Amnesty International 2016, Index: AFR 62/3183/2016.
[11] Het voeren van een robuust beleid & het hebben van systemen om risico’s en misbruik van mensenrechten te ontdekken. De identificatie van ‘choke points’ en mensenrechtenschendingen, risico’s en misbruik. Informatie verschaffen over de risico’s en misbruik in de kobalt supply chain. Ondernomen actie om mensenrechtenschendingen bij toeleveranciers te verminderen of om schade gerelateerd aan kobalt delving te herstellen.