Zestien jonge mensen reizen met een paspoort en visum naar Nederland om shows te geven waarmee hun land, Ethiopië, kan schitteren. ‘Kijk, wat een mooie meiden en wat zijn ze goed.’ ‘Die jongleur kan wel zes kegels in de lucht houden.’ ‘Exotische muziek, niet?’ ‘Wist je dat het straatkinderen zijn?’ ‘Knap hè?’ ‘Ja, Ethiopië is een prachtig land.’
Achter de schermen speelt echter een heel andere show: machtsmisbruik door overheidsfunctionarissen, seksueel misbruik en slavernij. (Zie: Een zekere toekomst voor jonge mensen: vervolging & misbruik)
De jongens en meisjes doen het enige wat ze kunnen doen: ze vluchten. Ze vragen asiel aan, in de volle overtuiging dat hier in het Westen de rechten van de mens wel tellen.
MIS.
Hier tellen de rechten van de Procedure die erop gericht is zoveel mogelijk asielzoekers zo snel mogelijk het land uit te krijgen. De Procedure is de afgod van ambtelijk Nederland, waaraan jaarlijks een bepaald aantal mensen dient te worden geofferd.
Om zich ervan te verzekeren dat de Procedure gediend wordt, is een keten van instanties opgericht, en ettelijke tienduizenden (toeleveranciers meegerekend) Nederlanders leggen zich er dagelijks op toe dat het quotum gehaald wordt.
Ook wordt, om de Procedure gemakkelijker te maken voor de ambtenaren die haar dagelijks aanbidden, de realiteit van een mensenleven in stukjes geknipt, zodat ieder deel apart kan worden bekeken en afgewezen, om later de scherven weer bij elkaar te vegen en te zeggen: ‘Zie je wel, dit is geen raam. Dit zijn glasscherven.’
Tijd: 31.03.2010 10.45h
Plaats: Rechtbank ’s-Hertogenbosch: Afrisinia vs COA
Geen van de eisers is in persoon aanwezig om de zitting bij te wonen waarin COA beweert het recht te hebben negen van de zestien circusartiesten van Afrisinia over te plaatsen naar de verst mogelijke uithoek van Nederland: AZC Bellingwolde, genaamd: De Grenshof. Jammer, vindt de rechter, ‘Ik keek uit naar de circusgroep van Afrikanen’. Wat had hij verwacht? Buitelende acrobaten en een jubelende krar in zijn rechtszaal?
De Afrikanen die de rechter zo graag had willen zien, sluipen door de straten op zoek naar voedsel en een slaapplaats. Ze kunnen geen kant op. Ondanks de overvloed aan bewijsmateriaal, verklaringen en aanwijzingen, heeft de Nederlandse asielketen (IND, COA, DT&V, Vreemdelingenpolitie en ja, zelfs de rechtbanken en Raad van State doen vrolijk mee) zich stellig voorgenomen om zestien jonge levens in de knop te breken.
Dezelfde rechtbank in ’s-Hertogenbosch besloot op 28 december 2009 even snel dat de Ethiopische jongeren geen recht meer hadden op zakgeld (€50,-) en ziektekostenverzekering. ‘Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat er productie moest worden gemaakt voordat het kalenderjaar ten einde was,’ merkt Piet Hein Hillen, advocaat van de jongeren op. ‘Ja, dat is een van de eisen die de minister stelt,’ beaamt de rechter.
De zitting van woensdag 31 maart 2010 in ’s-Hertogenbosch is het zoveelste bewijs van een Kafkaiaans samenspel der instituten.
Negen van de zestien jongeren (die al van kindsaf aan samen zijn op het circusterrein en niet te vergeten in de straten van Addis Abeba) werden in augustus 2009 door COA gesommeerd om van het AZC Dongen te vertrekken naar De Grenshof in Bellingwolde. Reistijd: vierenhalf uur, prijs enkele reis: € 35,03 – ze konden binnen de Nederlandse grenzen niet verder uit elkaar getrokken worden. ‘Het is de best mogelijke oplossing,’ volgens COA, dat lamenteert over werkdruk en bezettingsgraad.
Een organisatie die opgericht is om vluchtelingen op te vangen, zou toch in staat moeten zijn om met een flexibel aantal gasten om te gaan. In 2004 huisvestte de COA 40.000 mensen. In 2009 nog 21.000 en was er sprake van grote ‘uitstroom’, aangezien de ‘Pardonners’ de centra verlieten. Toch is er nergens in de buurt van Tilburg – waar NIDOS de minderjarigen plaatste om dicht bij de net meerderjarigen te zijn – een plekje vrij?
Leegstand kost geld. COA kan zich geen lege plaatsen op AZC’s veroorloven. Geld is belangrijker dan een ‘vreemdeling’, dus lege plaatsen worden zo snel mogelijk afgestoten.
Hoeveel geld kost alleen deze procedure al? 600 Hekken rondom het prefab huisje waar Afrisinia in Dongen zat, drie gerechtelijke procedures waarvoor de landsadvocaat is ingeschakeld, COA medewerkers die naast de landsadvocaat in de rechtszaal gaan zitten ….
‘COA vangt sober doch humaan op’, repeteert de landsadvocaat (de eigen juristen worden kennelijk niet capabel genoeg geacht om deze zaak te voeren) een aantal malen. ‘COA bepaalt of en waarheen overgeplaatst wordt. Ook kinderen die al een aantal jaren naar dezelfde school gaan, worden overgeplaatst,’ zegt hij zonder enige schaamte. Bovendien: het was de beste optie.
De beste oplossing? Nergens in het dossier blijkt dat er enige inspanning is verricht om zelfs maar te zoeken naar een andere oplossing: geen telefoonnotitie, geen e-mail. Uit niets kan worden opgemaakt dat ook maar 1 medewerker van COA 1 vraag heeft gesteld aan het hoofdkantoor of aan een naburig AZC over de mogelijkheid om een plekje te vinden voor deze, toen nog vrolijke jeugd die zich meermalen welwillend toonde aan de Nederlandse samenleving, door zelfs op te treden tijdens Generaal Pardondagen waar nieuwe Nederlanders verwelkomd worden.
‘Deze jongeren hebben geen recht op toegang tot de Nederlandse samenleving,’ vindt de landsadvocaat. ‘Ze hebben geen recht op het voortzetten van hun circusactiviteiten. Bovendien kunnen ze blijven oefenen. Het kost alleen wat meer moeite….’ Hoe zou de landsadvocaat zelf reageren, als hij werd overgeplaatst en iedere dag vierenhalf uur heen en vierenhalf terug moest reizen naar zijn werk? Of verhuizen en zijn kinderen naar een andere school moest sturen, en een half jaar later weer?
‘Wij vinden Afrisinia geen bijzondere groep waarvoor we een uitzondering kunnen maken,’ zegt de landsadvocaat droog. ‘Iedere asielzoeker vindt de eigen situatie bijzonder.’
Is dat niet gewoon waar? willen we de landsadvocaat vragen. Is het niet bijzonder en schrijnend als je alles hebt achter moeten laten: familie, huis, vrienden, werk, kortom een heel leven? Is het niet schrijnend als je de geuren van je land niet meer kunt opsnuiven, de klanken van je taal niet meer kunt horen? Is het niet mensonterend zoals je hier sober doch humaan (volgens de normen van COA) wordt opgevangen, steeds wordt overgeplaatst, niet mag werken, niet mag studeren en jaren verliest in een Procedure waarin je naam wordt vervangen door het woord ‘vreemdeling’, ondanks het feit dat je de meest intieme zaken hebt moeten vertellen aan jou onbekende ambtenaren.
Tijdelijke ‘administratieve uitplaatsing’ van de jongeren naar een huis in Den Bosch dat door de stichting Afrisinia ter beschikking was gesteld, was absoluut geen optie voor COA (terwijl Stichting Afrisinia juist dacht behulpzaam te zijn door mee te denken). Want: na een eerste negatieve beschikking dient de asielzoeker te worden voorbereid op terugkeer. De terugkeer AZC’s zijn hier speciaal op ingericht, aldus de landsadvocaat. Er werkt een ander type mens dan in de Integratie centra. Er wordt geen Nederlandse les gegeven. Er worden terugkeer gesprekken gevoerd, beweert hij. In praktijk is het echter een nogal mager pakket. Bovendien is voor de terugkeer van asielzoekers op 1 januari in 2007 een speciaal instituut opgericht: de Dienst Terugkeer en Vertrek. Die zit ook in Den Bosch.
‘Als de leden van de circusgroep gevorderd worden door de Dienst Terugkeer en Vertrek, dan komen ze niet,’ zegt de landsadvocaat. Echter, ze kwamen wel. Ze kwamen naar een politiebureau in Tilburg. Dat politiebureau is gevestigd naast de Willem II gevangenis waar achter hoge hekken met prikkeldraad vreemdelingen gevangen zitten tot er een vliegtuig vol is en ze gedeporteerd worden. Eén verkeerd woord, of je wordt ook opgesloten.
Een verslag van zo’n gesprek tussen de DT&V en een van de jongens van Afrisinia is te vinden onder de titel: ‘Faillissement van een bot land’ .
Ze kwamen nog een keer, naar hetzelfde politiebureau naast diezelfde vreemdelingengevangenis. Weer dezelfde intimidatie. En de derde keer? Ja, toen bleven ze weg. Zou jij nog gaan? Als je zeker weet dat je opgepakt wordt terwijl je geen misdaad hebt begaan, maar enkel je leven wilt redden?
We leven in een rechtsstaat die van mensen eist dat ze vrijwillig en zonder morren hun hoofd in een strop steken en zelf het voetenbankje onder zich wegtrappen.
De rechter, die graag de circusgroep van Afrikanen had gezien, bepaalt mede zelf of hij die kans op een blik in de menselijke Zoo nog krijgt. Hij neemt daar zes weken de tijd voor.